Herman Konstadt, znany również jako Konsztadt lub Konsztat, to postać, która zajmuje ważne miejsce w historii polskiej przedsiębiorczości. Urodził się w 1835 roku w Sieradzu, a swoje życie zakończył 20 października 1895 roku w Łodzi. Był on jednym z pionierów finansów w swoim regionie oraz znaczącym przedstawicielem społeczności żydowskiej.
Jako przedsiębiorca, był współzałożycielem Towarzystwa Kredytowego Miejskiego w Łodzi, instytucji, która odegrała kluczową rolę w rozwoju lokalnej gospodarki, oraz Banku Handlowego w Łodzi, przyczyniając się do modernizacji finansowania przedsięwzięć w tym dynamicznym mieście.
Konstadt wyróżniał się nie tylko swoimi osiągnięciami zawodowymi, ale także zaangażowaniem w życie społeczności lokalnej.
Życiorys
Herman Konstadt przyszedł na świat w Sieradzu, w rodzinie pochodzenia żydowskiego, której losy były związane z handlem. Po przeprowadzce do Łodzi w latach pięćdziesiątych XIX wieku, ożenił się z Miną Dobrzyńską, która była córką włocławskiego kupca. Para nie doczekała się potomstwa. Z współpracownikiem Jakubem Dobranickim podjął decyzję o założeniu wspólnego domu handlowego, znanego jako J. Dobranicki i H. Konstadt. W Łodzi, w okolicy ulicy Nowomiejskiej, powstał budynek, który nie tylko służył jako siedziba wspomnianego domu handlowego, ale także jako miejsce zamieszkania właścicieli oraz ręcznej tkalni, zatrudniającej przez krótki czas kilkudziesięciu pracowników. W 1883 roku Jakub Dobranicki wycofał się ze spółki.
W latach osiemdziesiątych XIX wieku Konstadt był jednym z najzamożniejszych ludzi w Łodzi. Część swojego kapitału inwestował w nieruchomości. Nabył zabudowaną posesję przy ulicy Piotrkowskiej 53, za którą zapłacił 40 tysięcy rubli. Znajdował się tam drewniany, parterowy dom, z tyłu którego rozciągał się pas zieleni. Po zakupie, Konstadt przekształcił tę przestrzeń w ogród, a od frontu wybudował dwupiętrowy dom z mansardą oraz bogato zdobioną architekturą. Przeniósł tu także swoją firmę, dotychczas zlokalizowaną przy ulicy Nowomiejskiej, sprzedawszy wcześniej swoją połowę nieruchomości po zakończeniu współpracy z Dobranickim. Mimo iż miał nową rezydencję, część przestrzeni wynajmował różnym przedsiębiorstwom.
W latach siedemdziesiątych XIX wieku, jako jeszywtyny przedstawiciel łódzkiej gminy żydowskiej, aktywnie uczestniczył w organizacji ogólnołódzkiego Komitetu Wsparcia Biednych, który z czasem przekształcił się w Łódzkie Chrześcijańskie Towarzystwo Dobroczynności. Konstadt był również autorem wielu inicjatyw o charakterze dobroczynnym. W 1890 roku przekazał gminie żydowskiej nieruchomość oraz dwupiętrowy dom przy ulicy Średniej 54 (aktualnie ulica Pomorska), sąsiadujący ze szkołą Jarocińskich, która znajdowała się obok szpitala Poznańskich przy Nowotargowej (teraz jest to ulica Sterlinga). Tam zorganizowano przytułek dla biednych oraz osób starszych i niepełnosprawnych, co skutkowało powstaniem fundacji Dom ubogich, odpowiedzialnej za zarządzanie tym obiektem.
W skład zarządu fundacji weszli również prominentni członkowie społeczności, tacy jak Izrael Poznański, Szaja Rosenblatt, Salomon Barciński, Maksymilian Goldfeder oraz Jakub Hertz. Konstadt brał również udział w komitecie społecznym, który z ramienia łódzkiego oddziału Rosyjskiego Czerwonego Krzyża sprawował opiekę nad ambulatoriami dla pracowników małych i średnich przedsiębiorstw. Wspierał finansowo Izraela i Leonię Poznańskich, którzy byli odpowiedzialni za budowę dużego szpitala przy ulicy Targowej 1/3 (aktualnie ulica Sterlinga).
Wspierał także budowę Wielkiej Synagogi oraz cerkwi św. Aleksandra Newskiego w Łodzi, co zaowocowało dużymi darowiznami na te projekty. W 1911 roku Konstadtowie rozpoczęli budowę szpitala dziecięcego na Radogoszczu (obecny szpital imienia dr. Biegańskiego znajdujący się przy ul. Kniaziewicza). Był również jednym z założycieli Towarzystwa Kredytowego miasta Łodzi oraz Banku Handlowego. Pełnił funkcję zastępcy członka Rady Miejskiej i uzyskał tytuł radnego honorowego oraz kuratora łódzkich szkół żydowskich.
Był kuratorem dwuklasowej męskiej szkoły elementarnej dla dzieci wyznania mojżeszowego, nazywającej się powszechną nr 1, mieszczącą się początkowo w wynajmowanej siedzibie przy ulicy św. Jakuba. Dzięki finansowemu wsparciu Konstadta, szkoła szybko przeniosła się do nowego lokum przy ulicy Solnej, gdzie z własnych funduszy wybudował salę gimnastyczną. Przez wiele lat opłacał wynagrodzenia dla nauczycieli prowadzących zajęcia z gimnastyki i śpiewu. Angażował się także w utworzenie żeńskiej szkoły elementarnej, którą przez dwa lata wspierał finansowo aż do ustabilizowania jej działalności.
Zaangażowanie Konstadta w budowę cerkwi św. Aleksandra Newskiego w Łodzi, znajdującej się przy ul. Widzewskiej (obecnie ulica Kilińskiego 56), zostało docenione w październiku 1884 roku, kiedy to otrzymał odznaczenie Orderu Świętego Stanisława III klasy. Dodatkowo w 1888 roku został kawalerem Orderu Świętej Anny III klasy za szczególną troskę o instytucje podległe ministerium oświaty.
Herman Konstadt zmarł w 1895 roku w wieku 60 lat. Wcześniej sporządził testament u notariusza, w którym zabezpieczył swój majątek, tworząc fundusz wieczysty znany jako Fundacja im. Hermana i Miny małżonków Konstadtów. Z tego funduszu jedynie dochody miały być przeznaczane na cele wyznaczone przez Konstadta. Szkoła przy ulicy Solnej otrzymała nową siedzibę przy ulicy Zawadzkiej 42 (obecnie ulica Próchnika), stając się jedną z najbardziej wyróżniających się szkół w mieście. Konstadt spoczywa na nowym cmentarzu żydowskim w Łodzi, w rodzinnym grobowcu, który zwieńczony jest pomnikiem ufundowanym przez jego żonę Minę. Grobowiec, zaprojektowany przez Antoniego Urbanowskiego, wykonany został z czarnego granitu, otoczony toskańskimi kolumnami. Na centralnej płycie grobowca widnieje wyraźny napis – Grób Hermana i Miny małżonków Konsztatów.
Przypisy
- Kronika Łódzka. Najwyższe odznaczenia. „Dziennik Łódzki”. Rok V (nr 236), s. 1, kol. 4, 21.10.1888 r. Antoni Chomętowski (red.). Łódź: Stefan Kossuth. ISSN 1898-3111. [dostęp 11.03.2016 r.]
- Kronika Łódzka. Jego Cesarska Mość.... „Dziennik Łódzki”. Rok I (nr 232), s. 2, kol. 4, 16.10.1884 r. Zdzisław Kułakowski (red.). Łódź: Zdzisław Kułakowski. ISSN 1898-3111. [dostęp 24.10.2015 r.]
Pozostali ludzie w kategorii "Przedsiębiorczość i ekonomia":
Andrzej Zwoliński (działacz mieszczański) | Abram RundsteinOceń: Herman Konstadt