Wacław Kowalewski

Inne

Wacław Kowalewski był znaczącą postacią w świecie architektury oraz turystyki w Polsce. Urodził się 21 lipca 1891 roku w Sieradzu, gdzie jego przygoda z architekturą miała swoje początki.

Po wielu latach pracy i zaangażowania w rozwój turystyki w Polsce, zmarł 9 grudnia 1962 roku w Łodzi. Jego dorobek w zakresie architektury oraz działalności krajoznawczej pozostawia trwały ślad w historii polskiej kultury.

Życiorys

Wacław Kowalewski był synem Wojciecha i Marii. W życiu osobistym żonaty z Ewą z Rudnickich, wiódł interesujące życie zawodowe. Po zdobyciu wykształcenia, w 1912 roku ukończył studia na Wydziale Architektury Politechniki Lwowskiej, a dyplom uzyskał 22 kwietnia 1924 roku. W trakcie studiów, w latach 1910-1911, zdobywał praktykę w renomowanej lwowskiej firmie „A. Zachriewicz i J. Sosnowski”. Po zakończeniu nauki rozpoczął pracę w Wydziale Krajowym we Lwowie w 1912 roku, a następnie pełnił funkcję zastępcy inżyniera powiatowego w Sieradzu od 1912 do 1914 roku.

W czasie I wojny światowej, w latach 1915-1916, Kowalewski pracował w firmie „Lutosławski” w Wilnie. Po wojnie osiedlił się w Łodzi, gdzie rozwijał swoje karierę zawodową. Od 1 września 1918 do 26 sierpnia 1925 roku był kierownikiem Inspekcji Budowlanej w Wydziale Budownictwa Zarządu miasta Łodzi, a później Oddziału Zabudowy.

W tym samym czasie, od 1 września 1918 do 1 sierpnia 1939 roku, pełnił również rolę rzeczoznawcy budowlanego dla Banku Gospodarczego w Łodzi. Kowalewski mieszkał razem z rodziną w domu czynszowym przy ul. Narutowicza 107, który zaprojektował osobiście. W okresie II wojny światowej rodzina musiała przenieść się do piwnicy budynku, a ich mieszkanie zostało zajęte przez Niemców bałtyckich.

Był aktywnym członkiem łódzkiego Koła Architektów i Budowniczych, w ramach którego zasiadał w jury konkursu na gmach szkoły przy ul. Rokicińskiej w 1929 roku. Po wojnie, w 1937 roku, został członkiem Oddziału Łódzkiego Stowarzyszenia Architektów Rzeczypospolitej Polskiej i utrzymywał tę przynależność także od 1947 roku.

Kowalewski publikował również artykuły na tematy artystyczne w prasie łódzkiej. W okresie II wojny światowej pracował w biurze architektonicznym J. Schumanna, a po wyzwoleniu do 30 kwietnia 1948 roku był zatrudniony w Zjednoczeniu Przedsiębiorstw Budowlanych jako inżynier nadzoru. Od 1 kwietnia 1950 do 30 kwietnia 1958 roku pełnił funkcję starszego inspektora nadzoru w Dyrekcji Budowy Osiedli Robotniczych.

Dorobek architektoniczny

Należał do grona najważniejszych architektów, którzy wywarli znaczący wpływ na rozwój Łodzi w okresie międzywojennym, co podkreślił Krzysztof Stefański. W jego portfolio możemy znaleźć różnorodne obiekty, obejmujące nie tylko domy i osiedla mieszkalne, ale także wille. Kowalewski projektował również budynki przemysłowe i czynszowe, a wśród jego dzieł znajdują się także obiekty użyteczności publicznej, takie jak szkoły i kościoły.

Do najważniejszych realizacji architektonicznych w Łodzi, które pozostawił po sobie Wacław Kowalewski, należą:

  • osiedle Spółdzielczego Towarzystwa Budowy Domów dla Oficerów Wojska Polskiego przy parku im. 3 Maja, z lat 1928-1930. Obiekt ten składa się z czterech bliźniaczych domów piętrowych oraz 4-piętrowego budynku przy ul. Zagajnikowej, który obecnie jest nieco zniekształcony z powodu przebicia podcieni,
  • osiedle Spółdzielni Budowlanej Urzędników Oddziału Łódzkiego Banku Gospodarstwa Krajowego, z lat 1932-1933, które obejmuje sześć piętrowych domów jednorodzinnych zlokalizowanych pomiędzy ul. Tkacką a Małachowskiego,
  • dom czynszowy przy ul. Narutowicza 107, powstały w latach 1928-1936, który ma nowoczesną formę, odrzucając tradycyjne schematy śródmiejskiego budownictwa, w którym Kowalewski mieszkał,
  • modernistyczny blok mieszkalny przy ul. Łącznej 7 na osiedlu Towarzystwa Spółdzielczego „Lokator”, realizowany w latach 1927-1936,
  • kamienica przy ul. Brzeźnej 6, zaprojektowana w 1935 roku, w stylu z roku 1937.

Jeśli chodzi o budynki szkolne, do ważniejszych dzieł Kowalewskiego należy:

  • szkoła powszechna przy ul. Zagajnikowej 28/32, z lat 1919-1922, z dekoracją frontonu w neobarokowym stylu, w duchu stylu dworkowego,
  • szkoła powszechna na Nowym Rokiciu, z lat 1924-1926, największa gmach szkoły w Łodzi z okresu międzywojennego, mająca zmodernizowane formy klasycystyczne,
  • szkoła im. marsz. J. Piłsudskiego w Rudzie Pabianickiej, z lat 1935, położona przy ul. Rudzkiej.

Do obiektów sakralnych, jakie stworzył Kowalewski, zaliczamy:

  • kościół pw. św. Józefa w Rudzie Pabianickiej, który powstał w latach 1936-1939, a jego ukończenie przypadło na lata 1948-1953. Obiekt ten nawiązuje do tradycji średniowiecznej i renesansowej w nowoczesnej interpretacji.

Poza Łodzią, Wacław Kowalewski wykonał również prace, takie jak:

  • budynki szkolne, w tym 14-klasowe w Sieradzu i w Rudzie Pabianickiej oraz 7-klasowe w Parzęczewie, a także wiejskie szkoły w Sobótce i Chociszewie,
  • kościoły w Karsznicach, Brąszewicach w powiecie sieradzkim oraz Chabielicach w Bełchatowskim, jak również kaplicę w Sokolnikach koło Ozorkowa.

Działalność krajoznawcza i turystyczna

Na Politechnice Lwowskiej Wacław Kowalewski miał okazję poznać Mieczysława Orłowicza, co zainspirowało go do zgłębiania tajników turystyki, a szczególnie taternictwa. Już w 1906 roku został mianowany sekretarzem, a później wiceprezesem nowo utworzonego Akademickiego Klubu Turystycznego we Lwowie, w którym aktywnie działał aż do zakończenia studiów i wyjazdu z miasta.

Niezbyt jasno określona jest data przyjęcia go do Towarzystwa Tatrzańskiego, jednak prawdopodobnie miało to miejsce w Lwowie. Wspierał rozwój turystyki, będąc współorganizatorem Łódzkiego Oddziału Polskiego Towarzystwa Tatrzańskiego (PTT) w 1921 roku, gdzie pełnił funkcję wiceprezesa. W latach 1930 (lub 1931) do 1933 roku obejmował stanowisko prezesa tego Oddziału, a po 1939 roku nie pełnił już żadnych funkcji organizacyjnych.

Kowalewski utrzymywał bliskie relacje z Mieczysławem Orłowiczem, biorąc udział w licznych wyprawach organizowanych przez „Doktora”. Orłowicz kilkakrotnie odwiedzał Łódź, z racji tych znajomości organizując wycieczki do okolic miasta. W 1936 roku Kowalewski powołał do życia Łódzki Klub Kajakowy „Pingwin”, w którym pełnił funkcję prezesa do wybuchu II wojny światowej.

W 1937 roku, wspólnie z Lepiarskim, założył wytwórnię kajaków składanych, która niestety po roku zakończyła swoją działalność z powodu bankructwa. Po wojnie, w 1945 roku, Kowalewski zaangażował się w działania zmierzające do reaktywowania Oddziału PTT, będąc członkiem zarządu do 1950 roku.

W grudniu 1950 roku w Warszawie miała miejsce fuzja Polskiego Towarzystwa Krajoznawczego z Polskim Towarzystwem Tatrzańskim, co zaowocowało powstaniem Polskiego Towarzystwa Turystyczno-Krajoznawczego (PTTK). Połączenie to w Łodzi miało miejsce w marcu 1951 roku, tworząc okręg łódzki PTTK, z którego później wydzieliły się różne oddziały, w tym Oddział Łódzki. Kowalewski nie pełnił przy tym żadnych funkcji w PTTK, lecz dalej zajmował się turystyką górską, narciarską oraz kajakową.

Zmarł 9 grudnia 1962 roku, a jego miejsce spoczynku znajduje się na cmentarzu Doły w Łodzi.

Przypisy

  1. Wacław Kowalewski - członek założyciel rotary club łódź [online], rotary.intv.pl [dostęp 02.10.2024 r.]
  2. CezaryC. Kanar CezaryC., Zabytkowe osiedle Towarzystwa "Lokator": bogato ilustrowana historia i architektura najstarszego łódzkiego osiedla, Łódź: Spółdzielnia Mieszkaniowa "Towarzystwo Lokator", 2016 r. ISBN 978-83-945281-0-2 [dostęp 20.10.2022 r.]
  3. Krzysztof Stefański: Ludzie, którzy zbudowali Łódź. Leksykon architektów i budowniczych miasta (do 1939 r.). Łódź: Księży Młyn Dom Wydawniczy Michał Koliński, 2009 r. s. 87. ISBN 978-83-61253-44-0.
  4. Dział II Wykaz mieszkańców m. Łodzi. W: Księga adresowa miasta Łodzi i Województwa Łódzkiego (…). Rocznik 1937-1939. Łódź: Zarząd Miejski w Łodzi, 1937 r. s. 235.
  5. Księga adresowa miasta Łodzi i Województwa Łódzkiego (…). Rocznik 1937-1939, Zarząd Miejski w Łodzi, Łódź 1937 r. strona 62 Dział I Szematyzm miasta Łodzi.

Oceń: Wacław Kowalewski

★★★★★
Średnia ocena:4.97 Liczba ocen:13